Mezitli Belediye Başkanı Tarhan, Kooperatifçiliği Anlattı

Mezitli Başkanı Neşet Tarhan, Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı'nın (TESEV), Friedrich-Ebert-Stiftung Derneği ve Yurttaşlık Derneği ortaklığı ile düzenlediği “Katılımcı Kent Yönetişimi için Yerel Yönetim ve Kooperatif İşbirliği” konulu panele konuşmacı olarak katıldı.
Yüksek Ziraat Mühendisi Doktorasını da Köy İşleri ve Kooperatifçilik alanında yapanMezitli Belediye Başkanı Neşet Tarhan, Dünyada kooperatifçilik sürecini anlattı. Sosyal devlet anlayışının yerleşmediği ülkelerde kooperatifçiliğin gelişmediğine öncelikle dikkat çeken Başkan Tarhan, şu an ülkemizde gerçek kooperatifçiliğin yapılamadığına işaret etti.
1800’lü yıllarda kooperatifçilik başladığına ve ekonomik, siyasi yapısı ne olursa olsun birçok ülkede kooperatifçilik uygulamasının mevcut olduğunu ifade eden Başkan Tarhan, Türkiye’de yaşanan süreci şöyle aktardı: “Her alanda büyük devrimler yapan Mustafa Kemal Atatürk, o kadar yoğun mücadele sırasında kooperatifçilik konusunda da çalışma yaptı. Hatta Mersin Silifke’de kurulan bir üretim kooperatifinin de 1 numaralı üyesi olmuştur. Ben 9 yıl Ticaret Bakanlığı yani o zamanki adıyla Köy İşleri ve Kooperatifler Bakanlığı’nda çalıştım. Adına dikkat edin devlet o kadar kooperatifçiliği benimsemiş ki adına bakanlık kurmuş. Sonra kaldırıldı. Daha sonra Ticaret Bakanlığı’nda Kooperatifçiler Birliği Genel Müdürlüğü’nde müdür yardımcılığı görevinde de bulundum. Ama ne Fiskobirlik ne Çukobirlik ne diğeri. Hiç birisi bizim anladığımız anlamda kooperatifçilik değildi. Bunlar zorunluluktan kurulan, memurunu, müdürünü devletin atadığı kurumlardı. Böyle kooperatifçilik olmaz. Tüm bunlara rağmen bu kooperatiflerin tarıma da çok büyük katkılarının olduğunun da altını çizmek istiyorum.
Özellikle 80 öncesi Başkanımız Bülent Ecevit’in de katkılarıyla tüm illerde Köy Kalkınma Kooperatifleri kuruldu. Benim ağabeyim Nedim Tarhan’da köy kalkınma kooperatiflerinde genel başkan oldu. Şuan eleştirilebilir ama o gün ki koşullara göre özellikle işsizlik ve tarım koşununda bir umut ve heyecan yarattı. Ama öyle bir dönem geldi ki bu KÖY-KOOP’ta yönetici olanlar idam cezasıyla yargılandılar.
1984 yılından sonra Büyükşehirleri de belirleyen bir yasa çıktı ve tüm kooperatifçilik anlayışı tamamen yok edildi. Bana göre 1930’larda çıkan yasaklar bile 1984 belediye yasasından daha çağdaş ve ilericidir. Daha sonra çıkan yasayla da zaten köyler mahalleye dönüştürüldü. Bu yasaya göre insanımızın yüzde 90’a yakını kentlerde yaşıyor”
Mezitli’de tarımsal üretimin güçlenmesi için yapılan çalışmalara da değinen Başkan Tarhan, “Biz belediye olarak günümüz şartlarında elimizden geldiği kadarıyla mücadele vermeye çalışıyoruz. ‘Gönüllü Evlerimiz’ var. 12 Gönüllü Evimizde yüzde 90’ı kadınlardan oluşan gönüllülerimiz üretim yapıp çocuk okutuyorlar. Yine ‘Gönüllü Seramız’ var. Orada 3 arkadaşımız harikalar yaratıyor. Nedense bu sayıyı yükseltemedik.
Zorla kooperatifçilik olmaz gönüllülüğe dayalı olmalı. Biz de 9 farklı yerde 650 civarında kadınımızın yararlandığı bir ‘Kadın Üretici Pazarlarımızı’ kurduk. Tam olarak kooperatifçilik anlayışını yerleştiremedik ama orada tezgâh açan kadınlarımız çok mutlu” diye konuştu.