Ezidi kültürü yok olma tehlikesiyle karşı karşıya!

Hakkari'nin Medrese mahallesindeki Kızıl Kümbet mezarlığını ziyaret eden gelinlik çağına gelmiş, bahtı açılmamış veya çocuk sahibi olamamış ailelerin burayı ziyaret ederek ağaçlara bez asmaları mezarlığa ayrı bir renk kattı. Bu geleneğin teknolojinin gelişmesi ve hızla yayılan modern şartların kendini göstermesi ile birlikte yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğu belirtildi. Bir zamanlar kadınların ziyaretçi akınına uğrayan Kızıl Kümbet mezarlığına son günlerde uğrayan olmadığı belirtildi. Mezarlıktaki ağaçların rengarenk bezle süslendiğini belirten bazı gençler buraya gelen kadın ziyaretçi sayısında her geçen gün düşüş yaşandığını ifade etti.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd.Doç. Dr. Mehmet Top, teknolojinin hızla gelişmesi ve dünyanın modernleşmesi ile birlikte tarihi kültür ve dokunun yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğunu söyledi. Hakkari'nin Medrese mahallesindeki Kızıl Kümbet mezarlığında ağaçlara bez bağlamanın Ezidi kültürü olduğunu ifade eden Mehmet Top, bu kültürün de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğunu belirterek ”Ezidilik, 12. yüzyılda Orta Çağ'da ortaya çıkan farklı inanç ve kültürlerin karışımı bir yapılanmadır. Bunların bir tanesi ağaçlara dilek tutmak amacıyla bez bağlamaktır. Kızıl Kümbet mezarlığında yoğun bir şekilde bunu görüyoruz" dedi.

KIZIL KÜMBET MEZARLIĞI KORUNMALIDIR
Yrd.Doç. Dr. Mehmet Top,, Kızıl Kümbet mezarlığının hem dini hem de Hakkari ileri gelenlerinin gömülü bulunduğu bir yer olduğunu belirterek "Hakkari beyi Abdullah Han, onun annesi Rabia Sultan, gelini Şemsi hanımın mezarları burada. Kadınların mezarlıkları burada çoğunlukta bulunduğu için mezarlık kadın ağırlıklı ziyaretçilerin akınına uğruyor. Bu kültürün bölgede Osmanlı döneminden günümüze kadar geldiğini görüyoruz. Bu açıdan oldukça önemli buranın korunması Hakkari'deki halk inançlarında devam ettirilmesi açısından önem taşıyor” diye konuştu.

YEREL YÖNETİMLERE İLGİSİZ KALIYOR
Hakkari kültürünün koruma ve yaşatma adına yerel yönetimlere büyük görev düştüğünü belirten Yrd.Doç. Dr. Mehmet Top, buradaki kültürün yaşatılması için acilen harekete geçirilmesi gerektiğini belirtti.
Tarihi mezarlığın yeni gömülere kapatılması ve düzenleme yapılması gerektiğini anlatan Top, sözlerini şöyle sürdürdü: "Kısacası tarihi dokunun korunması çok önemli. Hakkari’ye gelen ziyaretçilerin gezebilecek mekanlarından 3 tanesinden biri Kızıl Kümbet mezarlığı olmalı. Taşlardaki motiflerin dilinde bu kültürün Hakkari’ye özgünlüğü ayrı bir yer taşıyor.

Kızıl Kümbet mezarlığında çevre düzenlemesi yapılması halk inanç ve kültürünün yaşatılması için çok önemlidir. Hakkari’de Ezidi kültürü arasında mezarlıklardaki ağaçlara bez bağlama yarı yılda türbeleri ziyaret etme geleneği bulunuyor. Ancak, teknolojinin gelişmesi ile birlikte modern şartlar nedeniyle bu kültür yok oluyor. Acilen Hakkari yöresinde kayıp el sanatları, kültür ve gelenek göreneklerinin korunması gerekmektedir. Burada kültür duyarlılığı azalmaya başladı.”  

FEYZULLAH TAŞ