Dikkat! Uyku Apnesi Ölümcül Olabilir! Uyku Apnesi Nedir Belirtileri Nelerdir?

Dr. Arzu Yorgancıoğlu, "Artan obezite sebebiyle uyku apne sendromu enbaşta olmak üzere birçok uyku bozukluğu ek olarak sık sık görülüyor. Sıhhatsiz bir uyku, dalgınlıklar, okul ve işte başarısızlığa neden olabiliyor"

 

Uyku apnesi özellikle son 20 yıl içinde yaşamı tehdit eden ciddi sağlık sorunları arasında yer alıyor. Yorgunluk, aşırı sinirlilik, yüksek tansiyon, depresyon, unutkanlık, konsantrasyon bozukluğu, kontrol edilemeyen şişmanlama gibi sorunlarada yol açabilen uyku apnesi, uyku sırasındaki solunum duraklamalarına ve uyku düzeninin bozulmasına sebep olan önemli bir hastalık olarak görülüyor.

 

Uyku apnesi nedir?

 

Uyku apnesi uykuda hava akımının en az 20 saniye süreyle normal değerinin %20’sine ve daha altına düşmesi ile tanımlanabilir. Uykudaki solunum duraklamaları sonucunda kandaki oksijen miktarı azalır ve karbondioksit miktarı artar. Erişkinlerde uyku bozukluğuna yol açan en önemli hastalık uyku apnesi. Çağımızın önemli rahatsızlıklarından biri olarak kabul edilen uyku apnesi, önlem alınmadığı takdirde ölümle bile sonuçlanabilir. Sinir sistemindeki bir problem veya solunum yollarındaki bir tıkanıklık nedeniyle uyku apnesi oluşabilir. Yüksek gürültülü horlama, yorgunluk, aşırı sinirlilik, konsantrasyon bozukluğu, sabah başağrısı gibi sorunlar uyku apnesinin sonuçları olarak ortaya çıkabilir. Hastalarda, hastalığın seviyesine göre bu sorunların biri, birden fazlası ya da hepsi birden görülebilir. Solunum durmaları (apne) veya azalmaları (hipopne) gece içinde yüzlerce defa tekrarlanabiliyor. Çoğu zaman farkedilmeyen bu hastalığı, uzmanlar sinsi olarak ilerlemesi nedeniyle dikkat edilmesi noktasında uyarıyor.

 

Uyku apnesi kimlerde görülür?

 

Uyku apnesi acil tedavi gerektiren hayati bir hastalıktır. Zamanında tedavi edilemezse kalpkrizi, felç, iktidarsızlık (impotans), düzensiz kalp atışları gibi sorunlara yol açar. Ayrıca kazalara, iş verimsizliğine ve sosyal problemlere neden olabilen gün içi aşırı uyku haline sebep olur. Tıbben ciddî kabul edilen uyku apnesinin toplum içindeki yaygınlığı yüksektir. Uyku apnesi her ne kadar erişkinlerde, erkeklerde, horlayanlarda, menopoza girmiş bayanlarda, yaşlılarda, ve kilolularda daha sık görülmekle birlikte çocuklarda da rastlanabiliyor.Kadınların en az %2’sinde ve erkeklerin %4’ünde görülüyor. Bu rakamlar hastalığın en az astım ve şeker hastalığı kadar yaygın olduğunu gösteriyor.

 

Uyku apnesi belirtileri neler?

 

Uyku apnesinin en önemli belirtisi gece uykusu süresince ani solunum duraklamaları, çok gürültülü horlamalar ve iç çekmeler. Diğer bir taraftan uyku apneli hastalarda sık sık tekrarlanan uzun süreli solunum durmaları olmakta. Yüksek tansiyon ise uyku apnesi yüksek tansiyon için tek başına bağımsız bir risk faktörüdür. Özellikle ileri yaşlarda kalp ritmindeki düzensizlikler ani kalp durmalarına da yol açarak, uykuda ani ölümlere sebep olmaktadır. Bunların yanı sıra sık idrara çıkma, uykuda aşırı terleme, uykusuzluk ve huzursuz uyku, sabahları yorgun kalkma, gün içinde yorgunluk hali ve uyuklama, aşırı ve hızlı kilo alma, konsantrasyon güçlüğü, depresyon ve davranış bozuklukları diğer belirtiler arasında yer alıyor.

 

Uyku testi yapılması şart 

 

Horlama, uykudan boğularak uyanma, kalitesiz uyku nedeniyle sabahları yorgun uyanma sık saptanan diğer yakınmalardır. Prof. Dr. Arzu Yorgancıoğlu, “Uyku bozuklukları tanısı için polisomnografi denilen uyku testi yapılması gerekiyor” dedi. 

 

Ne yapabilirsiniz?

 

Özellikle hafif ve orta durumlardaki vakalarda uyku apnesini ortadan kaldırmanın en iyi yollarından biri yaşam tarzı değişikliğidir. Daha iyi bir gece uykusu almak için şu önemli değişiklikler yapın:

 

Yeterince uyuyun: Yatma zamanınız için oluşturacağınız alışkanlıklar ve rutinler uyku düzeninizi oluşturur. Düzenli uyku saatinizin olması, akşamları yapacağınız rahatlatıcı aktiviteler uykuya geçişinizi kolaylaştıracak ve stresinizi azaltacaktır. Yatmadan birkaç saat öncesinde teknolojik aletlerden uzak durmaya başlayın. Kendinize sessiz, sakin bir ortam yaratın. Ayrıca yatmadan önce alacağınız sıcak bir duş uykuya dalmanızı kolaylaştıracaktır. Yatakta TV seyretme veya yatma saatinize çok yakın bir saatte yapacağınız egzersiz, alkol ya da kafein tüketimi sizi iyi bir uykudan alıkoyacaktır. Yatak odanız serin, karanlık ve sessiz olmalı. Rahatsız yatak, ışık, gürültü, bunaltıcı sıcak uykunuzu bozabilir. Horlayan eş ve evcil hayvanlar da. Yatak odanızda bulunan eşyaların bir listesini çıkartın. Tam gözünüz karanlığa alışmışken, telefon, saat, radyo, sokak aydınlatması gibi gözünüzü alabilecek eşyalardan uzak durun. Gerekiyorsa ışığı tamamen kesecek perde kullanın. Oda sıcaklığınızı 18,5 civarında tutun.

 

Sigarayı bırakın ve fazla kilolarınızdan kurtulun: Sigara dumanı solunum yollarını daraltarak, yeterli oksijenin geçmesini zorlaştırır ve onları iltihaplandırır. Vücut ağırlığınızın yüzde 10’unu kaybetmeniz uyku apnenizin de üç kademe iyileşmesini sağlayacaktır. Ortalama kilodaki çoğu kadının bu rahatlığı elde etmek için yalnızca 4-5 kg vermesi yeterlidir. Eğer sigara kullanıyorsanız ve bırakmak için yardıma ihtiyacınız varsa, sigara alışkanlığından kurtulmak için size vereceğim planı takip edin.

 

Burun tıkanıklığını tedavi edin: Reçetesiz satılan burun spreyleri, tuzlu damlalar ve dekonjestanlar burun tıkanıklıklarını azaltmaya ve solunum yolunuzu açmaya yardımcı olur. Alkol ve sakinleştiricilerden kaçının: Alkol ve sakinleştiriciler beyin faaliyetlerinizin gücünü azaltır ve bununla birlikte yeterli oksijen almanızı riske atar. Uyku ilaçları düzensiz uykular için bir çözüm yolu gibi görünse de aslında sizi canlı tutma görevi olan beyninizi işinden alıkoyar.

 

Doktorunuz ne yapabilir?

 

Uyku apnesiyle ilgili iyi haber, bunun için çok etkili bir tedavi olmasıdır. Şiddetli uyku apnesi olan kişiler için ilk seçenek; sürekli pozitif solunum yolu basıncını sağlayan ve geceleri takılan maskedir. CPAP lakaplı bu maske boğazınıza giden ve solunum yolunuzu açık tutan bir boruya iliştirilmiştir ve yüzde 90 ila 95 arasında başarı oranına sahiptir.Bunu ayarlamak zor olabilir, kendinizi bu maskeyle rahat hissedene kadar televizyon karşısına geçip kısa aralıklarla denemelisiniz. Hafif ve orta durumda uyku apnesi olanlara, daha geniş bir solunum yolu yaratmak amacıyla ağıza takılarak alt çeneyi öne çeken taşınabilir bir aygıt da bulunmaktadır. Ameliyatla da aynı sonucu alabilirsiniz.